- Sera Yapılacak Yer
- Sera alanı
- Sera Yönü
- Sera Temelleri
- Sera Genişliği
- Seralarda Yan Duvar Yüksekliği
- Sera konstrüksiyon Profilleri
- Seralarda Uygulanan Çatı Tipleri ve Ölçüleri
- SeralardaKapı Genişlikleri
- Sera Örtü Malzemeleri
- Seralarda Kullanılan Havalandırma Yöntemi
- Seralarda Kullanılan Isıtma Yöntemi
- Seralarda Uygulanan Sulama Yöntemi
- Diğer Öneriler
- SERA İŞLETMELERİNİN SAHİP OLABİLECEĞİ KALİTE BELGELERİ
- MODERN SERALARIN ISITILMASI
- Kalorifer ile Isıtma
- Jeotermal Enerji ile Isıtma
- MODERN SERALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ
- MODERN SERACILIK YATIRIMI
- Örtü Altı Üretimine yönelik krediler
- İyi Tarım Uygulamalarına Yönelik Krediler
- Arazi Alım Kredileri
- BİRİM BAZLI TARIMSAL DESTEKLEMELER
- KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİ PROGRAMI
- Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımların Desteklenmesi
- Bireysel Sulama Makine ve Ekipman Alımlarının Desteklenmesi
- HAZİNE ARAZİLERİNİN TEKNOLOJİK SERACILIK VEYA JEOTERMAL SERACILIK YATIRIMLARINA TAHSİSİ
MODERN SERACILIK NEDİR?
Seralar; iklimin elverişli olmadığı dönemlerde bitkilerin yetişme koşullarını optimum düzeyde tutarak, mevsimleri dışında yetişmesine uygun ortamın sağlandığı,ısı,ışık,nem ve hava hareketleri gibi etmenlerin kontrol altında alınabildiğiözel yapılardır. Günümüzde seralar,sebze,meyve,fide,süs ve tıbbi bitkilerin yetiştirilmesi amacıyla kullanılmaktadır.
Modern seracılık ise örtü altı bitki yetiştiriciliğinde ileri teknolıji kullanılarak kaliteli ve yüksek verimelde edilmesidir.
Günümüz teknolojisinde,geleneksel seracılık ile kıyaslandığında oldukça üstün yanları olan topraksız tarım ile yıl boyunca gerçekleştirilen üretimin,modern seraların vazgeçilmez unsuru olduğunu görmekteyiz.
Topraksız tarımda toprak yerine kaya yünü,perlit,pomza,vermikülit,sepiolit gibi inorganik ortam kültürleri kullanıldığı gibi;torf,talaş,ağaç kabuğu,kokopit gibi organik yetiştirme ortamlarıda kullanılmaktadır. En uygun yetiştirme ortamını oluşturmak amacıyla bu materyaller karıstırılarakta kullanılabilir. Katı ortam kültürleri dışında; durgun su kültürü, akan su kültürü ve aeroponik(kök sisleme tekniği) kültür şekilleride ayrıca kullanılabilmektedir. Modern sera işletmecileri kendilerine uygun olan bu topraksız yöntem veçeşitlerinden birini bitki yetiştirme ortamı olarak seçerler.
Topraksız Tarımın Avantajları Aşagıda Listelenmiştir
- Elverişsiz topraklarda bitki yetiştirme yapılabilmektedir.
- Toprak sterilizasyonu için kullanılan materyalin değiştirilmesi ile işgücünden ve zamandan tasarruf sağlanır.
- Kök ortamındaki ph, tuzluluk, besin maddeleri dengesi ve hava-su oranı daha sağlıklıdır. Besin maddeleri seçilip istenildiği kadar verilerek kök ortamına homojen olarak uygulanabilmektedir.
- Toprak işleme ve ekim nöbeti gerektirmez. Yabancı otlar, hastalık ve zaarlılar elimine edilmiştir.Bitkileri şaşırtma sırasındaki kayıp minimum düzyededir.
- Birim alandan daha fazla ürün elde edilmektedir.
- Topraktan kaynaklanan hastalıkların kontrolü daha kolay sağlandığı için zirai ilaç kullanımı daha azdıri bu durum da ürün kalitesini olumlu olarak etkilemektedir.
- Otomasyona bağlı sulama sistemlerinin kullanılması ile işgücü ve enerji kullanımında öenmli kazançlar elde edilir.
- Özellikle yetiştirme ortamları kullanılmadığı takdirde karbondioksit gübrelemesi gerekir.
- Otoasyon sistemlerinin aksamadan çalışması gerekir, otomasyon sistemlerinde meydana gelecek bir kesinti (örneğin elektrik kesintisi) sera sistemini ciddi zarara uğratabilir.
- Topraksız tarımda ve özellikle sıvı kültürlerde bitkileri ayakta tutmak daha zordur. Bu nedenle işçilik ve maliyet yükselmektedir.
MODERN SERACILIK YATIRIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
İleri teknoloji gerektiren ve tıpkı bir modern üretim fabrikası gibi işleyensera yatırımına başlamadan önce iyi bir planlama yapmak gerekir. Başta iklim koşulları olmak üzere; arazinin topoğrafik durumu ve sulama suyu varlığı, pazara ulaşım açısından ana yollara yakınlık, varsa termal ve jeotermal enerji kaynaklarına yakınlık ve işletme alanının ileride büyümesi faktörleri göz önüne alınarak yapılan yer seçimiişletmelerin karlığını önemli ölçüde etkileyecektir.
Ülkemizde seracılıkk standartları şuan yürürlükte olan TS EN 13031-1 nolu standartkullanılmaktadır. T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerince tarımsal üretime dairdüşük faizli yatırım ve işletme kredisi kullanmak isteyen sera işletmelerinin bu standartları karşılaması aranmaktadır. Sera kurulumunda kullanılacak yapı elemanları, sera örtü malzemeleri ile sera içerisinde veye sera üretimi ile bağlantılı olarak sera dışında sabit montajlı olarak kullanılacak alet ve ekipmanların tümü asgari TS EN 13031-1 nolu Türk Standartlarını karşılamalıdır.
Aşagıda Sera Yatırımcıları ve Üreticileri Birliği (SERA-BİR) nin modern sera yatırımı hakkında planlama kriterleri yer almaktadır.
SERA YAPILACAK YER
Seraların kurulacağı yerin eğimi % 1-2 arasında olmalıdır. Rüzgarlı ve hava kirliliğiolan bölgelerden uzakta olmalı; su , doğalgaz ve elektrik hatlarına yakın olmalıdır. Kış sıcaklığının -5 derecenin altına düşmediği bölgeler seçilmelidir. Seranın yola yakın olması gerekir ancak tozlu yollara çok yakın olması seranın üstünün tozlanarak sera içine girecek ışıgın azalmasına ve temizleme için ilab-ve maliyete neden olmaktadır.
SERA ALANI
Modern anlamda bir sera işletmesi en az 30 da ( 30.000 m2 ) olmalıdır.
SERA YÖNÜ
Akdeniz İkim kuşağı üzerinde bulunan ülkelerde sera uzun ekseni Kuzey - Güney doğrultusunda olmalıdır.
SERA TEMELLERİ
Seralarda prizmatik ve silindirik temeller kullanılmalıdır. Prizmatik temeller, taşıma gücü yüksek sağlam zeminlerde açıklığı fazla olmayan plastik ve cam seralarda en az 40 x 40 kesitinde ve 60 cm deriliğinde 300 dozlu betondan yapılmalıdır. Slindirik temeller en az 40 cm çapında 60 cm derinliğinde ve 300 dozlu betondan yapılmalıdır. Ayrıca dört tarafına taşkın sulardan korumak için 20 - 30 cm genişliğinde zemin altı (subasman) yapılmalıdır.
SERA GENİŞLİĞİ
Tünel genişliği 8 - 15 metre arasında olmalı tünel uzunluğu 60 - 125 metre arasında olmalıdır.
SERALARDA YAN DUVAR YÜKSEKLİĞİ
Seralarda etkili bir mekanizasyon yapılabilmesi için yan duvar yüksekliği; sebze,fide ve kesme çiçek seralarında oluk altı en az 4 metre olmalı ideal oluk altı yükseklik seçimi 6,4 metre olmalıdır.
SERA KONSTRÜKSİYON PROFİLLERİ
Sera konstrüksiyon profilleri, sera ypı elemanlarına etki eden sabit ve hareketli yükler hesaplanarak eğilme, pandantif(sarkı) ve flambaj (esneme,bel verme) yönünden statik analizleri yapılarak seçilmelidir. Sera yapımında iskelet malzemesi olarak kolon ve çatı makasını oluşturan elemanların seçiminde standart galvanizli çelik profiller kullanılmalıdır. Beşik çatı cam seralarda kolon ve aşıklarda I 100 profili, merteklerde T 60 profili, diğer elemanlarda L 40, 40, 4 profili; plastik kaplı yay çatılı ve gotik çatılı seralarda ise kolonlarda 3" çelik profil boru çatı makaslarında ise 2" profil boru kullanılmalıdır. Kolonlar, beşik çatılı cam seralarda 300 - 500 cm aralıklarla, plastik kaplı yay çatı ve gotik çatılı seralarda ise rüzgar etkisini azaltacak şekilde planlanmalıdır. Kapı ve havalandırma pencerelerinde L 30,30,3 profil çelik malzeme kullanılmalıdır.
SERALARDA UYGULANAN ÇATI TİPLERİ VE ÖLÇÜLERİ
Cam örtülü seralar için beşşik çatı ve venlo tipi, plastik seralar için gotik çatı tipleri kullanılmalıdır. Sera çatısı eğim açısı 26 derece iel 32 derece arasında olmalıdır. Mahya yüksekliği ise açıklığın 1/4 ü ile1/5 i kadar olmalıdır.
SERALARDA KAPI GENİŞLİKLERİ
Seralarda kapılar tek kanatlı olacak ise en az 120x220 cm boyutlarında çift kanatlı olacak ise en az 240x220 cm boyutlarında yapılmalıdır.
SERA ÖRTÜ MALZEMELERİ
Sera örtü malzemeleri şunlardır;
- Cam
- Yumuşak Plastikler: Polietilen(PE), Polivinilclorid(PVC), Polivinilflorid(PVF), Polyester, Ethilvinilasetat (EVA), Monarfleks
- Sert (RİJİT) Plastikler : Cam elyaflı polyester (GRP), Polycarbonat (PC), Fiberglass, Polimetilmetakrilat(PMMA)
Sera örtülmesinde kullanılan camların kalınlığı genellikle seraların yan yüzeylerinde 3 mm çatıda ise 4 mm olarak seçilir. Cam boyutları 100x65 cm, 120x75cm ya da 100x165 cm olmalıdır.Küçük ebatta cam kullanılması taşıyıcı malzeme miktarını arttıracak aynı zamanda ışık kaybına neden olacaktır. Plastik örtü malzemesi olarak dayanım ömrü 3-4 yıldan az olan UV+IR+AF katkılı yumuşak plastik örtü kullanılmalıdır. Sert plastiklerde ise kalınlıkları çift kanatlı olanlarda 4-16 mm 3 katlı olanlarda 10-16 mm arasında değişen polycarbonat örtü malzemesi veya solar radyasyon geçirgenliği % 80 kalınlığı 0,8 -1,5 mm arasında değişen Cam takviyeli polyester kullanılmalıdır.
Ülkemizde kullanılan plastik sera örtü malzemeleri ve özellikleri aşağıdaki gibidir.
Normal PE Plastik: Güneş ışınlarına karşı dayanımı 1 yıldır. Aynı zamanda ülkemizde şiddetli güneş ışınımı olması nedeniyle bir üretim sezonundan sonra bu plastikler değiştirilmelidir. Sonbaharda seralara örtülerek kışın mümkün olduğu kadar fazla ışık geçirimi sağlar.
UV Katkılı PE Plastik: İçine UV katkı maddesi katıldığından dayanım ömrü 2 yıldır. UV katkı maddesinden dolayı sarı renge sahiptir. Plastiğin kuru olduğu koşullarda IR ışınlarını geçirirler.
IR Katkılı PE plastik: İçerisine üretim esnasında IR katkı maddesi katıldığından uzun dalgalı ışınları belli oranda geçirir
Antifog PE Plastik: Antifog katkı maddesi plastiğin iç yüzeyinde yoğunlaşan su buharının damlacıklar halinde değil, camda olduğu gibi ince bir film şeklinde yayılmasını sağlar. Buda ışık geçirgenliğini olumlu yönde etkiler ve böylece diğer plastiklere göre daha fazla ışınımın sera içine ulaşmasını sağlar.
Polycarbonat: Çift katlı veya çok katlı olarak imal edilen arasında hava boşluğu bulunan saydam tabakalar halindeki bir sera örtü malzemesidir. Kalınlıkları çift katlı olanlarda 4-16 mm, üç katlı olanlarda 10 – 16 mm arasında değişmektedir. Solar radyasyon geçirgenliği camdan az olmaz üzere boyutlarına bağlı olarak % 70 – 80 arasında değişmektedir.Çift katlı PC camdan on kat daha hafiftir dolayısıyla daha az yoğunlukta destek yapısı kullanılır.PC örtü malzemesinin ışık geçirgenliği nem yoğunlaşması ve toz birikmesine bağlı olarak yıla % 1 oranında azalır.
Cam Takviyeli Polyester GRP : Polyester malzemenin cam lifleriyle güçlendirilmesi yoluyla elde edilir. GRP örtü malzemesi yüzeyi renk değişimine karşı korunmuş ve Polyvinyl fluorid (PVF veya Tedlar ) veya Pohietilen Terephtalate (mehinex) ile kaplanmış oluklu tabakalardan meydana gelmiştir. Solar radyasyon geçirgenliği % 80 düzeyindedir. Plakaların kalınlığı 0,8 – 1,5 mm arasında değişir ve genellikle 1 mm kalınlığındadır. Plakaların genişliği profile bağlı olarak 0,8- 1 m arasında değişmektedir.
PVC Levhalar: Mat ve şeffaf olarak üretilen ışık geçirgenliği % 85 olan dayanıklı (5- 10 yıl ) hafif ve çivi ile çakılabilen ve yapıştırılabilen plastik örtülerdir. Ancak zamanla ışık geçirgenliğinin azalması doluya karşu dayanıksız olması kolay parçalanabilir ve kolay yanabilir olması bu levhaların olumsuz özellikleridir.
Plexicam Levhalar: Boşluklu ve çift katlı olarak üretilen özel alüminyum ya da çelik konstrüksiyon üzerine monte edilen ışık geçirgenliği cama oranla daha az olan tamiri ve montajı kolay olan morötesi ışıkları geçirmeyen dayanıklı plastik örtülerdir. Bu örtülerin zamanla ışık geçirgenliğinde bir azalma olmaz ancak ısı ve nemle genleşmeye uğrayabilirler ve kolay yanarlar.
SERALARDA KULLANILAN HAVALANDIRMA YÖNTEMLERİ
Doğal havalandırma, mekanik havalandırma, doğal + mekanik havalandırma olmak üzere havalandırma için kullanılan 3 ayrı yöntem vardır. Akdeniz iklim kuşağında seralarda doğal havalandırma yöntemi ile havalandırma yapılacaksa toplam havalandırma açıklığı sera taban alanının % 30 u olmalıdır. Mekanik havalandırma yapılacaksa sera boyutlarına ve bitki türüne bağlı olarak havalandırma debisi hesaplanmalı ve buna göre sera içinde fanlar kullanılmalıdır. Havalandırmada tepe havalandırma kullanılmalıdır. Yandan havalandırmadan kaçınılmalıdır.
SERALARDA KULLANILAN ISITMA YÖNTEMİ
Seralarda kullanılan ısıtma sistemleri sobalarla ısıtma , kaloriferle ısıtma, sıcak havayla ısıtma, doğal enerji ( güneş ve jeotermal enerji) kaynaklarından yararlanılarak ısıtma, elektrik enerjisi ile ısıtma ve atık enerjiden yararlanılarak uygulanan ısıtma sistemleridir.
Bir akışkanın ısıtılarak kapalı bir sistemde dolaştırılması ile ısıtma sağlayan kaloriferli ısıtma sistemleri ilk yatırım ve işletme maliyetleri yüksek olan sistemlerdir. Bu tür sistemlerin büyüklüğü 2,5 dekardan az olan seralarda uygulanması önerilir. Modern bir serada kalorifer hesabı yapılırken m2 başına en az 150 kalori olarak hesaplanmalıdır.
SERALARDA UYGULANAN SULAMA YÖNTEMLERİ
İlk yatırım masraflarının yüksek olmasına karşın sulama randımanın yüksek olması ve büyük oranda su ekonomisisağlaması nedeni ile yapılacak seralarda sulama yöntemi damlama sulama yöntemi ve sisleme yöntemi olmalıdır.
DİĞER ÖNERİLER
Yukarıdaki koşullarda yapılacak yeni seraların planlanması yapımıve kontrolü Ziraat Mühendisleri odasına kayıtlı Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü veya Tarım Makineleri Bölümü mezunu bir ziraat mühendisi tarafından yapılmalıdır. Eğer proje sektör dışından biri ( mimar, mühendis vb.) tarafından hazırlanmış ise bu projenin teşvik / destek alabilmesi ve uygulanabilmesi için yukarıda adı geçen ziraat fakültelerinin ilgili bölümlerinden mezun bir mühendisin imzası/onayı alındıktan sonra yapılmalıdır.
Modern seralar yıl boyu üretim yapacak şekilde dizayn edilmelidirler. Örneğin domates yetiştiriciliğinde fide dikimi ile hasat arasında geçen süre yaklaşık 70 gün, bitki dönemi ise yaklaşık 270 gündür. Üretim dışı geçen 25 içerisinde bitki sökümü, tesis bakımı, dezenfeksiyon ve yeni dikim işleri hazırlığı yapılır.
Yukarıda sayılan ana kalemlerin haricinde aşağıdaki kalemler de modern bir serada mümkünse bulunmalıdır;
- İklimkontrol sistemi,
- Gübreleme ünitesi
- Hava sirkülasyon fanları
- Hasat arabaları
- Kültürel arabalar
- Sisleme sistemi
- Sinek tülü(insect-net)
- Katır sistemi ( saksıların konulduğu altlık)
- İlaçlama makinesi
- Jeneratör
- Paketleme ünitesi
- İdare binası
- Lojmanlar
Özellikle otomasyonlu sistemlerin yatırımını yapmadan önce bazı konulara dikkat edilmesinde fayda vardır;
Sera üretim şekline uygun otomatik kontrol sistemi seçilmelidir. Gereğinden fazla kapsamlı sistemler hatalı sonuçlara yol açabilir. Temin edilecek sistemlerin yerli firmalardan sağlanması ya da Türkiye’de teknik servisi olan ve sürekli yedek parça stoku bulunduran firmaların tercih edilmesi konularına dikkat edilmelidir. Topraksız tarım tesislerinde 3 saatten fazla yaşanabilecek bir bekleme tüm ürünlerin telef olmasına neden olabilir.
Sistem kullanıcılığı yapılacak olan elemanların seçimi titizlikle yapılmalı, eğitimleri yeterince sağlanmalı ve işletmeye lan aidiyetleri artırılmalıdır.
Modern sera yatırımında en fazla %5 payı olan otomasyon sistemleri seçilirken kaliteden ödün verilmeden maliyet hesapları yapılmalıdır. Otomasyon sistemlerinin sağlıklı çalışabilmesi için iyi bir altyapı gereksinimi vardır. Eğer su altyapısı zayıf ise yeterli depolama ve arıtmaya önem verilmelidir. Zayıf akımlı bilgisayar kontrol sistemleri şebekeden bağımsız sürekli ve temiz enerji ile beslenmelidir. Su tutma özelliği zayıf zeminlerde eş gerilimli topraklama uygulanmalıdır.
SERA İŞLETMELERİNİN SAHİP OLABİLECEĞİ KALİTE BELGELERİ
Yaş sebze ve meyve ihracatında pazarın talep ettiği bazı belgeler vardır. Bu belgeler firmalara pazarda farklılık yaratan ve ürünlerinin öne çıkmasını sağlayan belgelerdir. Bu belgelerden özellikle “İyi Tarım Uygulamaları” ve “GLOBAL GAP” sertifikaları modern sera işletmeleri için vazgeçilmez belgelerdir.
- ITU- İyi Tarım Uygulamaları: Gıda güvenliğinin temeli olan bu sertifikaya sahip olunması kalite ve miktarda artış sağladığı gibi talepte de önemi bir artış sağlar. ITU’ye sahip işletmeler, devlet desteklerinden ayrıca yararlanmakta bunun yanında yeni hal yasası gereği “rüsum” uygulamasından muaf tutulmaktadırlar.
- GG- Globalgap : Ürünün AB standartlarında üretildiğinden emin olunması için gerekli bir belgedir. Özellikle AB ülkeleri tarafında zorunlu tutulan bir sertifikadır. İhracatçının vizesi olarak adlandırılabilir.
- ISO9001 : 2008 – Kalite Yönetim Sistemi : Dünyaca kabul görmüş bir belgedir. Yönetim sistemi kalitesinin artırılması sağlanmaktadır.
- ISO 22000 : 2005 – Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi : Gıda işletmelerinde yönetim sistem standardını sağlamaktadır.
- ISO 14001: 2004 – Çevre Yönetim Sistemi : İşletmelerin çevreye verdiği zararın en aza indirilmesi sağlanmaktadır. İşletmenin uluslar arası itibarının artırılmasını sağlar.
- IFS-International Food Standard
- BRC- British Retailers Consortium
- TN- Tesco Nurture
- ETI-Ethical Trading İnitiative
DÜNYADA ve TÜRKİYEDE MODERN SERACILIK
Modern seracılıkta dünyada ilk sırada yer alan ülke Hollanda’dır. Bu ülkede 50 bin dekar alanda topraksız tarım yapılırken, İspanya 30 bin dekar alan ile 2. Sırada yer almaktadır. Örtü altı üretimde Hollanda’nın 5 katı büyüklüğe sahip ülkemizde, iklim koşulları son derece elverişli olmasına rağmen 2012 verilerine göre 7.000 dekar topraksız tarım yapılmaktadır. Bu durum Türkiye’nin bu alanda uzun mesafe katedeceğini göstermektedir. Ülkemizde bu alandaki yatırımlarda son yıllarda hızlı bir artış görülmekte. Yılda yaklaşık 1.500 da’lık bir büyüme gerçekleşmektedir. Antalya ilinde 2.667 da alanda 73 adet sera işletmesinde topraksız tarım yapılmaktadır. Modern seralarımızın kapladığı alan bakımından örtü altı üretim içerisindeki payı %1 civarındadır. 2012 rakamlarına göre ülkemiz modern seralarında üretilen ürünlerin gayri safi milli hasılaya katkısı 450 Milyon TL civarındadır.
Seracılıkta önemli bir yeri olan Hollanda’da sera sebzeciliğinin tamamına yakını , İngiltere,Belçika, Almanya,Fransa gibi ülkelerde de % 30 -% 90 arasındaki kısmı topraksız tarım biçiminde yapılmaktadır.
Topraksız tarımda suyun etkin şekilde kullanılması, su kaynaklarının giderek daha kısıtlı hale geldiği dünyamızda, bu üretim yönteminin önümüzdeki yıllarda zorunlu hale geleceğini ve daha çok yaygınlaşacağını göstermektedir.
Ülkemiz modern seralarının % 90’ında domates yetiştiriciliği yapılmaktadır. Üretilen iç piyasada tüketilebildiği gibi, ürün kalitesi ve zirai ilaç kullanımının sınırlı olmasından dolayı İngiltere,Almanya,Hollanda ve Rusya ‘ ya da büyük oranda ihraç edilebilmektedir.
MODERN SERALARIN ISITILMASI
Sera ısıtılmasında geleneksel anlayış soğuğu kırmak şeklindedir. Modern seracılıkta ise seraların ısıtılması üzerinde dikkatle durulan bir konu olmakla birlikte en önemli maliyet kalemlerinden birini oluşturarak işletmelerin ısıtmayı verimli kullanımını zorunlu hale getirmektedir. Seraların ısıtılması,bitkilerden yüksek verim ve kalite alınması ve yatırımdan beklenilen kazancın sağlanabilmesi açısından detaylıca incelenmesi gereken bir konudur. Seralarda ısının yanında nem dengesi de önemli olan bir diğer konudur. Bu nedenle seralarda ideal iklimlendirme için genel olarak kullanılan sistemler aşağıdaki gibidir;
- Isıtma sistemi: Bitkinin istediği sıcaklık ortamını sağlayabilmek için kullanılır.
- Sirkülasyon Fanları: İyi bir ısı dağılımı ve nem dengesi için kullanılır.
- Sisleme Sistemi : Nem dengesini sağlama ve serinletme için kullanılır.
- Isı Perdesi ve Gölgeleme sistemi: Geceleri ısı tasarrufu sağlar, gündüz sıcak saatlerde gölgeleme ve serinletme için kullanılır.
- Havalandırma Pencereleri: Sera çatısına monte edilen pencerelerden sera içerisine taze hava vermek için kullanılır.
- Soğutma Sistemleri: Isı düşürücü diğer sistemlerin yetmediği durumlarda kullanılır. Enerji sarfiyatı düşükmolduğu için evaporatif soğutma sistemleri yaygın olarak kullanılır.
- Otomasyon Sistemleri : Tüm bu sistemlerdeki cihazların manuel olarak kullanımı zor olmakla birlikte yapılacak hatalar verimde ciddi kayıplara yol açacağı için sera işletmesine ciddi zararlar gelebilmesi söz konusudur. Bu nedenle iklim parametrelerini, sera içi ve dışı sensörler ile ölçerek tüm sistemlerin otomatik olarak çalışmasının sağlanması için otomasyon sistemi kullanılır. Seralarda ideal sıcaklık bitki çeşidine göre değişmekle birlikte, bir aralık verilecek olursa gündüz 16- 27 derece gece 14- 16 derece arasında , gece gündüz farkı 8 – 10 derece olmalıdır. Bitkiler gündüz fotosentez yaparak biriktirdikleri karbonhidratları gece solunum yoluyla tüketirler. Bu nedenle gece saatlerinde bitkiye çok fazla konfor imkanı verilmeyerek metabolizma hızı yavaşlatılır. 16 derecenin altında bitki metabolizması yavaşlamakla birlikte 10 derecenin altında bitkilerin döllenme fizyolojisi bozulmakta ve üreticilerin hormon kullanma zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. 5 derecenin altında ise yüksek verim kayıpları yasanır. Ayrıca sürekli ısı değişimine maruz kalan bitkilerin hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılığı zayıflar ve üretici kullanılan ilaç miktarını artırmak zorunda kalır. Bu durum hem üreticiye ilave maliyet getirmekte hem de ürünün kalitesini bozmaktadır.
KALORİFER İLE ISITMA
Modern seralarda kalorifer ile ısıtma sistemi tercih edilen bir ısıtma şeklidir. Isıtma boruları genellikle sera tabanına bitki sıra aralığına boylu boyunca hizalanacak şekilde yerleştirilir. Bu şekilde bu borular aynı zamanda hasat ve bakım arabalarında ray olarak kullanılmaktadır. Yine bu ısıtma borularının ilave olarak bitkinin üstüne yerleştirilmesi verimde artış sağlayabilmektedir. Boru içerisinde dolaşan sıcak su devir daim pompası ile sağlanmaktadır. Arıza ve bakım duruşları nedeniyle devir daim pompaları biri asil diğeri yedek ünite olmak üzere 2 ad. Bulundurulur. Yakıt olarak jeotermal kaynak kullanmayan işletmeler kömür kazanı kullanmakta olup sera alanının büyüklüğüne bağlı olarak büyük kapasitede tek bir kazan almak yerine daha düşük kapasitede birden fazla kazan ile çalışabilmektedir. Isıtma sisteminin yükünü bu şekilde birden fazla kazana paylaştırmak yaşanabilecek bir arıza durumunda sistemin tümünün durmasını engellemek açısından avantaj sağlamaktadır.
JEOTERMAL ENERJİ İLE ISITMA
Jeotermal kaynak kısaca yer ısısı olup yer kabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının meydana getirdiği kimyasallar içeren sıcak su ve buhardan oluşmaktadır. Jeotermal kaynağa doğrudan ya da sondajlar aracılığıyla ulaşılabilir. Jeotermal akışkanın sıcaklık seviyesine bağlı olarak düşük sıcaklık ( 20-70c)sahalar, orta sıcaklıklı (70-150c) sahalar ve yüksek sıcaklıklı (150c ve yukarısı) olarak 3 sınıfa ayrılmaktadır. Isı enerjisi her 3 sınıfta yer alan sahalardan elde edilebilirken elektrik enerjisi genel olarak yüksek ve orta sıcaklıklı sahalardan elde edilmektedir. Jeotermal enerji ile ısıtmada jeotermal akışkanın kimyasal özelliğine bağlı olarak farklı sistemler kullanılmaktadır. Eğer akışkanın özelliği kimyasal açıdan sorun yaşatacak şekilde değilse akışkan doğrudan ısıtma sistemine aktarılabilmektedir. Isıtılacak alanda radyatör ve uygun boru sistemi kullanılarak ısıtma sağlanabilmektedir. Akışkanın niteliği korozyon veya kabuklaşmaya neden olacak nitelikte ise ısı eşanjörleri kullanılarak akışkanın ısı enerjisinin ayrı bir kapalısistemde dolaşan suya aktarılmasıyla ısıtma sağlanır.
Sera ısıtılması amaçlı jeotermal kaynak kullanımı 2002 yılında 500da iken 2011 yılında 2.400da’ya çıkarak %350 artış sağlanmıştır. Diğer teknolojik sistemlerden biri olan ısı pompalarının kullanılmasıyla 10-30c aralığındaki düşük sıcaklıklı jeotermal kaynaklardan alınan ısı yüksek sıcaklığa dönüştürülebilmektedir. Bu yöntemle geleneksel ısıtma sistemleriyle kullanılamayan ve atıl durumda olan kaynaklar gerek ısıtma amaçlı gerekse soğutma amaçlı değerlendirilebilir.
MODERN SERALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ
İşgücü giderinden sonra en büyük gider olan enerji gideri, normal iklim koşullarında Güney Ege Bölgesi için giderlerin yaklaşık % 20 lik kısmını oluşturmaktadır. Enerji giderinin de yaklaşık % 70 -% 80 lik kısmını ısıtma gideri oluşturmakta geri kalan kısmını elektrik gideri, nakliye gideri ve jeneratör mazot giderleri oluşturmaktadır.
Sera işletmelerinde enerji verimliliğini sağlayabilmek için öncelikle ısıtma maliyetleri üzerine odaklanmak gerekir. Isıtma giderlerinden tasarruf sağlayabilmek için bir takım ısı depolama yöntemleri araştırma konusu olmuştur. Bu yöntemler ısı depolama materyali olarak toprağı ya da suyu kullanabilmekte bunun yanında ayrıca güneş kolektörleri ile ısı toplanabilmektedir. Ancak ülkemizde üretim seralarında bu şekilde bir çalışmaya rastlanmamıştır. Sera işletmeleri bu araştırma konularını sera alanları içerisinde pilot bölgeler belirleyerek akademisyenlerin araştırma yapmasını sağlayabilirler. İleriki yıllarda nu konuda çalışmalar ciddi kazanç sağlayabilir ve işletmeler bu tip sistemleri kullanmaya başlayabilirler.
MODERN SERACILIKTA ÖN FİZİBİLİTE
Bu bölümde verilecek çalışma, Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından yürütülen 2011 yılı Doğrudan Faaliyet Desteği Programı çerçevesinde Doğu, Güneydoğu Sanayici İş Adamları dernekleri Federasyonu (DOGÜNSİFED) TARAFINDAN UYGULANAN”Kesme Çiçek Seracılık Yatırım Fizibilitesi” çalışmasındaki bilgiler kapsamında hazırlanmıştır. Çalışmanın orjinaline www.investdiyarbakır.com adresinden ulaşabilirsiniz.
Türkiye’nin gelişen tarım sektörü içerisinde gün geçtikçe önemi artan kesme çiçek seracılığı bölgemizde yaygınlaşmamıştır. Mikro klima özelliği gösteren ekolojik yapısı ve büyük bir Pazar olan İstanbul iline yakın olması nedeniyle Yalova ilinde kesme çiçek seracılığı oldukça yaygındır. Bölgemizde bulunan jeotermal enerji potansiyeli ile birlikte İzmir ilindeki Pazar varlığı düşünüldüğünde bölgemizde kesme çiçek seracılığına uygun bir konumda bulunmaktadır. Diyarbakır iline yönelik yapılmış bu çalışmanın bölgemizdeki yatırımcılar için de faydalı olmasını temenni ederiz.
MODERN SERACILIK YATIRIMI
Bu fizibilitede yer alan yatırım çerçevesinde kurulacak olan seranın birinci el yerli malzeme öncelik verilecek şekilde temin edileceği öngörülmüştür. Ayrıca sera sistemi ve üretim teknikleri dünyada kabul gören en yeni teknolojiler baz alınarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda kurulması öngörülen seranın teknik özellikleri şu şekildedir.
- Tek tepe havalandırma gotik çatı
- Üst kısımlar naylon ,yan kısımlar ise polkarbon kaplama
- Modern sera ( ısıtma,sulama,gübreleme ve perde sistemleri dahildir.)
KAYNAK : T.C. GÜNEY EGE KALKINMA AJANSI.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder